Białorusini, gdzie mają lepsze perspektywy integracyjne w Polsce, czy na Ukrainie – porównanie

W sierpniu 2020 r. na Białorusi rozpoczęły się masowe protesty na tle wyborów prezydenckich, sytuacja ta spowodowała nasilenie się migracji do krajów ościennych, nie tylko z powodu sytuacji politycznej, ale i ekonomicznej. Białorusini wybierają w pierwszej kolejności Polskę, bo jest dla nich europejskim oknem na świat, drugim wyborem jest Ukraina ze względu na szybszą adaptację i żywy język rosyjski. Obecnie sytuacja związana z migracją zarobkową diametralnie się zmieniła Białorusini, którzy przekraczają granicę, jadą w jedną stronę bez możliwości powrotu. Gdzie są lepsze perspektywy życia i pracy dla naszych wschodnich sąsiadów w Polsce, czy na Ukrainie?

Migracja Białorusinów do Polski
Nie jest tajemnicą, że Białorusini stanowią drugą pod względem wielkości grupę cudzoziemców zamieszkujących w Polsce. Zgodnie z raportem Urzędu ds. Cudzoziemców wydanym pod koniec grudnia 2020 r., aż 28 826 obywateli tego kraju posiada ważny dokument uprawniający do pobytu w Polsce. Od kilku lat ich napływ do kraju nad Wisłą utrzymuje się na wysokim poziomie ze względu na ułatwiony dostęp do rynku pracy oraz możliwość podjęcia studiów. Obecnie dominującym typem zezwolenia w przypadku Białorusi jest pobyt stały – 19,3 tys. zezwoleń. Duża liczba ważnych zezwoleń na pobyt stały wynika głównie z faktu posiadania tzw. Karty Polaka lub polskiego pochodzenia, a także braku możliwości powrotu ze względów politycznych do swojego kraju w 2020 r. wydano ponad 3 tys. takich zezwoleń. Zwykle są to osoby młode. Nieco ponad 30 tys. obywateli Białorusi posiadających ważne karty pobytu ok. 64 proc. to osoby w przedziale wiekowym 18–40 lat; dzieci i młodzież poniżej 18. roku życia stanowią nieco ponad 11 proc., zaś osoby powyżej 40 lat – ok. 25 proc. Nieznacznie przeważają mężczyźni – 16,9 tys. osób, w porównaniu do 13,5 tys. kobiet.

Gdzie osiedlają się Białorusini w Polsce?
Rozmieszczenie terytorialne Białorusinów osiedlających się w Polsce jest nierównomierne. Najczęściej wybieranymi regionami są województwa: mazowieckie – 34 proc. osób, podlaskie – 20 proc., lubelskie – 8 proc., pomorskie – 7 proc. oraz małopolskie – 6 proc. Białorusini najlepiej czują się w  województwie podlaskim, położonym w północno-wschodniej części Polski. Wynika to z geograficznej bliskości granicy z Białorusią. Ludzie młodzi i studenci wybiera duże miasta t.j: Warszawa, Lublin, Gdańsk czy Wrocław. W wielu wschodnich gminach udział Białorusinów wynosi 20% ogólnej liczby społeczeństwa, należą do nich: Czyży, Dubicze-Cerkewne, Orla, Hajnówka, Narew, Narewka, Bielsk Podlaski i kilka innych. Wartość ta podana jest nie bez powodu. To liczba mieszkańców, którzy identyfikują się jako mniejszość narodowa, zgodnie z ustawą o mniejszościach narodowych i językach regionalnych z 2005 r. daje prawo do posługiwania się językiem białoruskim w kontaktach z administracją lokalną oraz do używania wersji dwujęzycznej dla ich nazwisk. Obecnie kierunek migracji nieznacznie się zmienia i Białorusini chętniej osiedlają się w zachodniej części Polski ze względu na bliskość granicy z Niemcami i bardziej uprzemysłowione tereny, gdzie łatwiej można znaleźć pracę.

Ilu Białorusinów pracuje w Polsce?
Ta liczba stale się zmienia, ponieważ jest uzależniona od sytuacji polityczno-gospodarczej obu krajów i łatwości uzyskania potrzebnych zezwoleń oraz swobodnego przekraczania granicy, co ostatnio nie jest takie proste. Polska, podobnie jak pozostałe kraje UE jest przede wszystkim zainteresowana wykwalifikowanymi pracownikami. Przykładowo w ostatnich latach polski rząd znacznie uprościł warunki przyjazdu białoruskich lekarzy i programistów. Z danych Urzędu ds. Cudzoziemców wynika, że większość Białorusinów przebywających w Polsce dysponuje zezwoleniami na pobyt stały wydanymi w związku z polskim pochodzeniem i Kartą Polaka. Zwykle są to osoby młode. W 2017 r. liczba wydanych zezwoleń dla wszystkich Białorusinów pracujących w Polsce wyniosła 60 tys., czyli 12 razy więcej niż pięć lat wcześniej. Obecnie zarejestrowanych legalnie Białorusinów w ZUS jest około 50 tys.

Migracja Białorusinów na Ukrainę
Od sierpnia ubiegłego roku pozwolenie na pobyt na Ukrainie otrzymało ponad 1500 Białorusinów. Według Państwowej Służby Migracyjnej, od początku protestów, które wybuchły w kraju w związku z wyborami prezydenckimi, do grudnia 2020 r. 369 Białorusinów otrzymało zezwolenie na pobyt stały i 1533 na pobyt czasowy na Ukrainie. W sumie w 2020 roku 788 Białorusinów otrzymało zezwolenie na pobyt stały, a 2534 otrzymało prawo do czasowego pobytu na Ukrainie.
Na dzień 1 stycznia 2021 r. na Ukrainie za uchodźców uznano 17 obywateli Republiki Białorusi, a 7 Białorusinów uznano za osoby wymagające dodatkowej ochrony. W sumie w sierpniu-grudniu 2020 r. zidentyfikowano 30 nielegalnych białoruskich migrantów. Ponadto 29 osób zostało skazanych na przymusowy powrót, a jedną deportowano z Ukrainy. Łącznie 102 obywateli Białorusi zostało oskarżonych o naruszenie prawa migracyjnego w tym okresie. Zgodnie z danymi Państwowej Straży Granicznej Ukrainy, od końca października 2020 r. do stycznia 31 000 obywateli Republiki Białorusi przekroczyło granicę ukraińsko-białoruską.

Gdzie Białorusini mają lepsze perspektywy integracyjne
Oba kraje oferują w miarę proste procedury legalizacyjne pobytu i zatrudnienia. Gorzej wygląda obecnie sprawa po stronie Białoruskiej, gdzie jest duży problem w kontaktach z konsulatem tych krajów i w zasadzie jest niemożliwa migracja wahadłowa i podjęcie pracy sezonowej. Obecnie z Białorusi mogą wyjechać tylko w jedną stronę. Dlatego decyzja o opuszczeniu kraju jest już na ten moment poważna i ostateczna. Gdzie Białorusini mają obecnie lepsze perspektywy na pobyt stały, w europejskiej Polsce, czy w rodzimej Ukrainie? Wszystko zależy od tego, w jakim zawodzie chcą pracować i jaką przyszłość wiążą z tym krajem tymczasową, czy stałą.
Polska stawia na wysoko wykwalifikowanych specjalistów lekarzy lub programistów, albo na pracowników fizycznych, którzy niwelują jej braki kadrowe, nie zawsze to atrakcyjna wizja dla klasy średniej, która szybciej znajdzie pracę w swoim zawodzie na Ukrainie. Dodatkowo zakup i wynajem mieszkania jest tam dużo droższy niż na Ukrainie. Kolejnym argumentem przemawiającym za Ukrainą jest bariera językowa, Ukraińcy są dwujęzyczni tak jak Białorusini ze znajomością języka rosyjskiego, szybciej się zaadoptują i znajdą pracę. Ponadto na Ukrainie jest podobna mentalność i doświadczenia. Polska dla Białorusinów jest “oknem na świat” krajem o standardach europejskich i stabilną sytuacją gospodarczą. Wiedzą, że będzie im łatwiej w niej znaleźć pracę i utrzymać rodzinę. Problem może stanowić bariera językowa, a co za tym idzie trudniejsza adaptacja, nie zawsze też jest możliwość znalezienia pracy od razu w zawodzie. Podsumowując, Polska gwarantuje stabilność ekonomiczną i dostęp do pozostałych krajów UE, Natomiast Ukraina szybszą aklimatyzację, ale bez gwarancji stałej pracy i dochodów.

Warto dodać, iż Polska i Ukraina nie są jedynymi krajami, gdzie obserwuje się wzmożoną migrację Białorusinów w tym, również nielegalną. Przypomnijmy, że w związku z pogorszeniem stosunków między Białorusią a UE dramatycznie wzrosła liczba uchodźców, którzy próbują dostać się do Polski przez Litwę. Według litewskich służb granicznych w tym roku ponad 900 nielegalnych migrantów próbowało przedostać się do kraju z terytorium Białorusi. To prawie 12 razy więcej niż w 2020 roku.

Biuro Prasowe Gremi Personal w Polsce:
+48 508 818 192
m.siergiej@gremi-personal.com
+48 513 516 155
media@gremi-personal.com